Ontwikkeling in forensische zorg met nieuw opleidingsaanbod
Forensische zorg is een vak apart, terwijl dat in het opleidingsaanbod nog te weinig naar voren komt. Ook blijkt de stap naar het hbo voor mbo’ers in het werkveld vaak te groot. Daarom ontwikkelde Trajectum in samenspel met hogeschool Saxion een nieuwe associate degree Forensische Zorg (vanaf 2025). Als opmaat naar deze tweejarige hbo-studie is dit seizoen alvast een exclusief jaarprogramma te volgen.
Trajectum selecteerde tien medewerkers voor dit programma en het enthousiasme onder de kersverse studenten is groot. ‘Met dit aanbod voorzien we echt in een behoefte’, stelt praktijkcoördinator Winnie Peters, die vanuit HR-advies in regio Noord betrokken was bij het ontwikkelen van de nieuwe leerlijn. ‘We zien dat ook medewerkers zelf graag willen groeien in hun vak. De deelnemers die nu starten, zijn allemaal mbo’ers met de ambitie om persoonlijk begeleider te worden. Dat vraagt andere kennis en vaardigheden; vooral het vermogen om te kunnen reflecteren en overstijgend denken. Om een stap verder te komen in dit werk, is het nodig om de context te begrijpen en te kunnen uitleggen waarom je bepaalde interventies wel of juist niet toepast.’
En die context is in de forensische zorg van een totaal andere orde dan bij een gemiddelde zorginstelling. ‘Werken in een gedwongen setting met gesloten deuren is niet uit te leggen in de schoolbanken’, weet Winnie. ‘Dat moet je in de praktijk ervaren. Toch hebben onze medewerkers óók een goed theoretisch kader nodig, om te weten wat de impact is van juridische maatregelen en welke verantwoordelijkheden daar bij horen. Daarom gaan deelnemers binnen dit jaarprogramma aan de slag met belangrijke kernvragen, zoals: Hoe positioneer je jezelf in de forensische zorg? Hoe ga je om met risicovol gedrag? En hoe ga je om met dilemma’s bij het begeleiden en beveiligen? Elke module bevat belangrijke basistools om dit werk goed en veilig te kunnen doen.’
Unieke kans
Deelnemers die na dit exclusieve programma graag willen doorstromen naar de tweejarige nieuwe AD-opleiding, kunnen al enkele vrijstellingen verdienen. ‘Het is een mooi voorproefje voor gemotiveerde medewerkers die een vervolgstudie overwegen’, zegt teammanager Jody van den Berg, die vanuit regio Oost meedacht over leerlijn. ‘Al biedt ook dit opstapjaar al goede handvatten voor de forensische zorg. In dit vak ben je zelf het belangrijkste instrument. Dan is het nodig om de risico’s te kennen en te weten wat cliënten nodig hebben, maar óók wat je zelf nodig hebt om stevig te staan. Daarom is dit programma een unieke kans om kennis en vaardigheden te verdiepen én om daarover in gesprek te gaan met vakgenoten uit andere organisaties.’
Dat Trajectum als aanjager samen met Saxion een nieuwe leerlijn rondom forensische zorg heeft geïnitieerd, is in de sector goed ontvangen. ‘We vullen hiermee echt een gat in het opleidingsaanbod’, zegt Mirjam Wigboldus, directeur Zorg in regio Oost. ‘Op ons veldonderzoek in het voortraject reageerden meer dan dertig partijen positief op de plannen. En naast de tien medewerkers die wij voor dit jaarprogramma hebben geselecteerd, zijn er nog zesentwintig andere deelnemers aangehaakt vanuit de hele keten rondom forensische zorg. Om tot een erkende opleiding te komen, hebben we in het ontwikkelproces steeds afstemming gezocht tussen onze praktijkbehoeften en een goed onderwijscurriculum. Met dank aan Sharon Rauwers van ZorgKwestie, die in dat proces een cruciale schakel vormde tussen Trajectum en Saxion.’
Voortouw nemen
Het balletje begon twee jaar geleden te rollen met een spontane verkenning bij een kopje koffie, toen Mirjam – destijds nog manager behandeling – in gesprek raakte met Sharon, die zich vanuit ZorgKwestie o.a. bezighoudt met mediation, procesbegeleiding en onderwijsontwikkeling. ‘We bespraken de grote ontwikkelbehoefte binnen Trajectum’, vertelt Mirjam. ‘Er komen meer medewerkers binnen die nog weinig klinische ervaring hebben. Zij missen de specifieke kennis die nodig is voor het werk in de forensische zorg. Al pratende over het scholen van deze groep en de hiaten in het bestaande studieaanbod, ontstond het idee om zelf het voortouw te nemen in een opleiding voor de forensische zorg.’
Hogeschool Saxion werd uitgenodigd en zorggroep ’t Achterhuus haakte aan met een vergelijkbare vraag. Door de groeiende groep mbo’ers en zij-instromers in de sector, kwam de focus al snel op het ontwikkelen van een tweejarige associate degree. Mirjam: ‘Werkende mbo’ers zijn wel gemotiveerd om te groeien in hun vak, maar vinden een vierjarige hbo-opleiding vaak te intensief naast hun baan. Bovendien sluiten die opleidingen onvoldoende aan op de praktijk van de forensische zorg. Wij willen onze mensen juist voeden met de specifieke kennis die in onze sector nodig is: van het juridische kader en de dilemma’s in dit vak tot en met LVB-expertise en sensitief werken met cliënten die verslaafd zijn of psychiatrische kwetsbaarheden hebben. We zijn blij en trots dat deze opleiding er nu is, dankzij goed samenspel tussen alle betrokken partijen.’
De nieuwe associate degree (AD) Forensische Zorg start in september 2025 bij Saxion in Apeldoorn. Deze tweejarige niveau 5 opleiding is de nu nog ontbrekende schakel tussen mbo (niv. 4) en hbo (niv. 6). Ook andere opleidingsinstituten hebben zich inmiddels gemeld, om te onderzoeken of zij hun aanbod rondom forensische zorg kunnen verbreden met deze leerlijn of onderdelen daarvan.
